Według legendy kościół i klasztor augustianów miały zostać ufundowane w 1217 r. przez Władysława Odonica. Dość prawdopodobne, że istniał tu wówczas drewniany klasztor eremitów. Zapewne Kazimierz Wielki ufundował po pożarze miasta w 1335 r. murowany gotycki kościół na miejscu starszego, drewnianego i przekazał go wraz z klasztorem augustianom. W 1457 r. książę oświęcimski Janusz najechał miasto, spalił klasztor wraz z kościołem i wymordował 32 zakonników. Zabudowania stały przez wiele lat opustoszałe, ich odbudowę dokończono dopiero w 1497 r.
Klasztor bogacił się dzięki licznym darowiznom, m.in. w podwieluńskiej wsi Kopydłów i w samym Wieluniu. W XVI w. polskie klasztory augustianów, w tym wieluński z przeorem Mikołajem wystąpiły o odłączenie od prowincji bawarskiej zakonu (do której należały od XIV w.) i utworzenie odrębnej, polskiej prowincji. Kościół wraz z klasztorem spłonęły wraz z całym miastem 28. czerwca 1631 r., lecz w ciągu zaledwie kilku lat został odbudowany. Nowe zniszczenia przyniósł potop szwedzki w 1655 r. - zespół klasztorny został ograbiony. W latach 1660-77 kościół gruntownie przekształcono w stylu barokowym (m.in. przesklepiono na nowo nawę i prezbiterium, dobudowano empory tworząc wnęki na boczne ołtarze oraz boczną kaplicę na obraz Matki Bożej Pocieszenia), a na miejscu zniszczonego klasztoru zbudowano nowy, piętrowy budynek (początek budowy 1672; do dziś zachowało się jedno, wschodnie skrzydło).
Klasztor i kościół spłonęły po raz kolejny w nocy z 18 na 19. czerwca 1858 r., odbudowane zostały do 1862 r.; obniżono wówczas dach kościoła. Zakonnicy wspierali powstanie styczniowe, jeden z nich, Maksymilian Rytel został za to zesłany na Syberię. W 1864 r. ukazem carskim w ramach represji popowstaniowych zlikwidowano wszystkie zakony w Królestwie Polskim. Dla augustianów pozostawiono jeden klasztor bez nowicjatu, właśnie wieluński, w którym znaleźli się zakonnicy z pozostałych, zlikwidowanych. W 1887 r. przeorem został Gerwazy Bielecki, który od 1892 r. do swojej śmierci (1909) był tu jedynym zakonnikiem. Po likwidacji klasztoru w 1893 r. był on wikariuszem kościoła, który stał się filią parafii. Zniszczony budynek klasztorny odremontowano jako parafialny, część przeznaczono na mieszkania dla służby kościelnej, zaś resztę przekazano miastu na cele oświatowe. Licząca 993 woluminy biblioteka i archiwum zostały przejęte przez władze zaborcze; część z nich wzbogaciła biblioteki warszawskie.
W 1921 r. kościół wraz z klasztorem przejęli Misjonarze Świętej Rodziny prowadzący tu seminarium duchowne; był to pierwszy w Polsce klasztor tego zakonu.
Podczas bombardowań 1. września 1939 r. uległa zniszczeniu część klasztoru (skrzydła zachodnie i północne). Kościół przez całą niemiecką okupację był niedostępny dla wiernych, początkowo urządzono tu spichlerz, a w sierpniu 1942 r. po ostatecznej likwidacji wieluńskiego getta skupiono na terenie zespołu poklasztornego Żydów z Wielunia i okolicy. Prawdopodobnie przewinęło się tutaj 10 tys. osób, które trafiły następnie do getta łódzkiego i do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem.
W 1946 r. kościół stał się siedzibą parafii, zaś pozostałe fragmenty klasztoru włączono w obręb plebanii. W latach 60-tych przeprowadzono prace nad rekonstrukcją gotyckiej bryły świątyni, m.in. poprzez podniesienie kalenicy dachu. Ponadto w oknach prezbiterium założono witraże, a w głównym wejściu nowe drzwi z herbami Wielunia, ziemi wieluńskiej i godłem narodowym.
W 1965 r. bullą Pawła VI kościół podniesiono do rangi kolegiaty pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, a w 1971 r. obraz Matki Bożej Pocieszenia został koronowany przez kardynałów Stefana Wyszyńskiego i Karola Wojtyłę.
Okazała gotycko-barokowa bryła kościoła złożona jest z prostokątnej nawy, węższego, długiego, zamkniętego wielobocznie prezbiterium i dobudowanej od południa kaplicy. Świątynia orientowana, zbudowana z kamienia wapiennego i piaskowca. Od zachodu fasada ujęta została w dwie baszty i zwieńczona odtworzonym gotyckim blendowym trójkątnym szczytem. W prezbiterium zachowały się oryginalne wielkie ostrołukowe gotyckie okna między potężnymi szkarpami. Od południa do kościoła prowadzi wejście przez gotycki portal z XIV w.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz